Cantata BWV 186
Ärgre dich, o Seele, nicht
Nederlandse vertaling [Dutch Translation]
Cantate BWV 186 - Erger je niet, o ziel

Gebeurtenis: 7e Zondag na Trinitatis

Originele Duitse tekst [Original German Text]

Nederlandse vertaling [Dutch Translation]

Erster Teil

Deel 1

1. Coro

1. Koor

Oboe I e Violino I all' unisono, Oboe II e Violino II all' unisono, Fagotto, Continuo

Ärgre dich, o Seele, nicht,
Dass das allerhöchste Licht,
Gottes Glanz und Ebenbild,
Sich in Knechtsgestalt verhüllt,
Ärgre dich, o Seele, nicht!

Erger je niet, o ziel,
omdat het allerhoogste licht,
Gods glans en evenbeeld
zich hult in de gedaante van een knecht;
erger je niet, o ziel,

2. Recitativo B

2. Recitatief (B)

Continuo

Die Knechtsgestalt, die Not, der Mangel
Trifft Christi Glieder nicht allein,
Es will ihr Haupt selbst arm und elend sein.
Und ist nicht Reichtum, ist nicht Überfluss
Des Satans Angel,
So man mit Sorgfalt meiden muss?
Wird dir im Gegenteil
Die Last zu viel zu tragen,
Wenn Armut dich beschwert,
Wenn Hunger dich verzehrt,
Und willst sogleich verzagen,
So denkst du nicht an Jesum, an dein Heil.
Hast du wie jenes Volk nicht bald zu essen,
So seufzest du: Ach Herr, wie lange willst du mein vergessen?

De gedaante van een knecht, de nood, het gebrek
treft niet alleen de ledematen van Christus,
ook hun hoofd zelf wil arm en ellendig zijn.
En zijn niet rijkdom, overvloed
de vishaken van de satan
die je zorgvuldig moet vermijden?
En als in tegendeel
de last je te zwaar wordt,
als armoede op je drukt,
als honger je verteert,
en je het bijna opgeeft,
dan denk je niet aan Jezus, aan je heil.
Heb je niet, zoals dat volk, snel iets te eten,
dan zucht je: Ach Heer, hoe lang zult u mij nog vergeten?

3. Aria B

3. Aria (B)

Continuo

Bist du, der mir helfen soll,
Eilst du nicht, mir beizustehen?
Mein Gemüt ist zweifelsvoll,
Du verwirfst vielleicht mein Flehen;
Doch, o Seele, zweifle nicht,
Laß Vernunft dich nicht bestricken.
Deinen Helfer, Jakobs Licht,
Kannst du in der Schrift erblicken.

Bent u degene die mij zou helpen,
komt u mij niet snel te hulp?
Mijn gemoed is vol twijfel,
misschien verwerpt u mijn smeekbeden wel;
maar o ziel, twijfel niet,
laat het verstand je niet betoveren.
Je helper, Jakobs licht,
kun je in de Schrift ontwaren.

4. Recitativo T

4. Recitatief (T)

Continuo

Ach, dass ein Christ so sehr
Vor seinen Körper sorgt!
Was ist er mehr?
Ein Bau von Erden,
Der wieder muss zur Erde werden,
Ein Kleid, so nur geborgt.
Er könnte ja das beste Teil erwählen,
So seine Hoffnung nie betrügt:
Das Heil der Seelen,
So in Jesu liegt.
O selig! wer ihn in der Schrift erblickt,
Wie er durch seine Lehren
Auf alle, die ihn hören,
Ein geistlich Manna schickt!
Drum, wenn der Kummer gleich das Herze nagt und frisst,
So schmeckt und sehet doch, wie freundlich Jesus ist.

Ach, dat een christen zo
bezorgd is om zijn lichaam!
Wat is dat meer dan een bouwsel van stof
dat weer tot stof moet weerkeren,
een mantel die je slechts te leen hebt.
De christen zou immers
het beste deel kunnen kiezen,
waarbij hij nooit bedrogen uitkomt:
het heil der zielen dat in Jezus ligt.
O, zalig is hij die hem in de Schrift ontwaart,
zoals hij met zijn leer
aan ieder die naar hem luistert,
geestelijk manna stuurt!
Dus, al knaagt en vreet
het verdriet aan je hart,
proef en kijk toch hoe vriendelijk Jezus is.

5. Aria T

5. Aria (T)

Oboe, Continuo

Mein Heiland lässt sich merken
In seinen Gnadenwerken.
Da er sich kräftig weist,
Den schwachen Geist zu lehren,
Den matten Leib zu nähren,
Dies sättigt Leib und Geist.

Mijn Heiland openbaart zich
in zijn genadewerken.
Daarin toont hij zich in staat
de zwakke geest te onderwijzen,
het vermoeide lichaam te voeden,
dat verzadigt lichaam en geest.

6. Choral

6. Koraal

Oboe I/II, Violino I/II, Viola, Continuo

Ob sichs anließ, als wollt er nicht,
Laß dich es nicht erschrecken;
Denn wo er ist am besten mit,
Da will ers nicht entdecken.
Sein Wort lass dir gewisser sein,
Und ob dein Herz spräch lauter Nein,
So lass dir doch nicht grauen.

Al leek het alsof hij niet wilde,
laat je er niet door beangstigen,
want waar hij je het meest nabij is,
openbaart hij dat niet.
Laat zijn woord zekerder voor je zijn,
en ook al zegt je hart alleen maar nee,
huiver niet.

Zweiter Teil

Deel 2

7. Recitativo B

7. Recitatief (B)

Violino I/II, Viola, Continuo

Es ist die Welt die große Wüstenei;
Der Himmel wird zu Erz, die Erde wird zu Eisen,
Wenn Christen durch den Glauben weisen,
Dass Christi Wort ihr größter Reichtum sei;
Der Nahrungssegen scheint
Von ihnen fast zu fliehen,
Ein steter Mangel wird beweint,
Damit sie nur der Welt sich desto mehr entziehen;
Da findet erst des Heilands Wort,
Der höchste Schatz,
In ihren Herzen Platz:
Ja, jammert ihn des Volkes dort,
So muss auch hier sein Herze brechen
Und über sie den Segen sprechen.

De wereld is een grote woestenij;
de hemel wordt erts, de aarde wordt ijzer
wanneer christenen door het geloof laten zien
dat het woord van Christus hun grootste rijkdom is;
de voedselzegen schijnt
bijna van hen te wijken,
een voortdurend gebrek wordt beweend,
opdat ze zich des te meer aan de wereld onttrekken;
pas dan vindt het woord van de Heiland,
de grootste schat,
een plaats in hun hart:
ja, als hij dáár medelijden heeft met het volk,
dan moet ook hier zijn hart breken
en moet hij over hen de zegen uitspreken.

8. Aria S

8. Aria (S)

Violino I/II all' unisono, Continuo

Die Armen will der Herr umarmen
Mit Gnaden hier und dort;
Er schenket ihnen aus Erbarmen
Den höchsten Schatz, das Lebenswort.

De armen wil de Heer omhelzen
met genade, zowel hier als daar;
hij schenkt hun uit ontferming
de hoogste schat, het levenswoord.

9. Recitativo A

9. Recitatief (A)

Continuo

Nun mag die Welt mit ihrer Lust vergehen;
Bricht gleich der Mangel ein,
Doch kann die Seele freudig sein.
Wird durch dies Jammertal der Gang
Zu schwer, zu lang,
In Jesu Wort liegt Heil und Segen.
Es ist ihres Fußes Leuchte und ein Licht auf ihren Wegen.
Wer gläubig durch die Wüste reist,
Wird durch dies Wort getränkt, gespeist;
Der Heiland öffnet selbst, nach diesem Worte,
Ihm einst des Paradieses Pforte,
Und nach vollbrachtem Lauf
Setzt er den Gläubigen die Krone auf.

Laat nu de wereld met haar lust maar vergaan;
al komt het gebrek,
de ziel kan verheugd zijn.
Als de gang door dit jammerdal
te zwaar wordt en te lang,
dan ligt in het woord van Jezus heil en zegen.
Het is de lamp voor hun voet en het licht op hun pad.
Wie gelovig door de woestijn reist,
wordt door dat woord gedrenkt en gevoed;
de Heiland opent zelf, volgens dat woord,
eens de poort voor het paradijs voor hem,
en na de volbrachte tocht
zet hij de gelovigen de kroon op.

10. Aria (Duetto) S A

10. Aria / Duet (S, A)

Oboe I/II, Violino I/II, Viola, Continuo

Laß, Seele, kein Leiden
Von Jesu dich scheiden,
Sei, Seele, getreu!
Dir bleibet die Krone
Aus Gnaden zu Lohne,
Wenn du von Banden des Leibes nun frei.

Laat, ziel, geen lijden
je van Jezus scheiden,
wees, ziel, getrouw!
Je houdt de kroon uit genade als loon,
wanneer je nu vrij bent van de boeien van het lichaam.

11. Choral

11. Koraal

Oboe I/II, Violino I/II, Viola, Continuo

Die Hoffnung wart' der rechten Zeit,
Was Gottes Wort zusaget.
Wenn das geschehen soll zur Freud,
Setzt Gott kein g'wisse Tage.
Er weiß wohl, wenn's am besten ist,
Und braucht an uns kein arge List,
Des solln wir ihm vertrauen.

De hoop wacht op de juiste tijd
wat Gods woord belooft.
Wanneer dat, tot onze vreugde, zal gebeuren.
daarvan geeft God niet de precieze dag aan.
Hij weet wel wanneer het het beste is,
en heeft voor ons geen arglistigheid nodig,
daarin moeten wij hem vertrouwen.

Nederlandse vertaling: Ria van Hengel

Contributed by Eduard van Hengel (August 2019)