|
Cantata BWV 205
Zerreißet, zersprenget, zertrümmert die Gruft
Dramma per musica: Der zufriedengestellte Aeolus
Nederlandse vertaling [Dutch Translation]
Cantate BWV 205 - Verscheur, blaas op, vernietig de groeve
De tevredengestelde Aeolus |
|
Bach componeerde de wereldse cantate BWV 205 in opdracht van Leipziger studenten, die hem uitvoerden voor het huis, Katharinenstraße 2, van de populaire hoogleraar Dr August Friedrich Müller (1684-1761), rechtsgeleerde en filosoof, op zijn naamdag, 3 augustus 1725. De tekst werd geschreven door Bachs trouwe librettist Picander, pseudoniem voor de postbeambte Christian Friedrich Henrici. Toen Bach negen jaar later de muziek van een nieuwe tekst voorzag ten behoeve van BWV 205a, de cantate Blast Lärmen, ihr Feinde! Verstärket die Macht ter gelegenheid van de kroning van de Saksiche keurvorst tot koning August III van Polen, kon hij de tekst van het laatste, aan de jubilaris gewijde deel dus ongewijzigd laten.
Aeolus, in de Griekse mythologie de heerser over de winden, verheugt zich na de zomer op de ravage die zijn winden op de aarde zullen aanrichten. De westenwind, Zephyrus, smeekt hem om uitstel, Pomona, de godin van de boomvruchten en Pallas Athene, de godin van de wijsheid, sluiten zich daarbij aan. Pas als Aeolus begrijpt dat het vandaag de feestdag is van August Müller, willigt hij hun verzoek in en iedereen viert feest.
Litt.: Szymon Paczkowski: A Polonaise Duet for a Professor, a King and a Merchant; on Cantatas BWV 205, 205a, 216 and 216a in: Understanding Bach, 2(2007) 19-36
Pallas (Sopraan), Pomona (Alt), Zephyrus (Tenor), Aeolus (Bas) |
| |
Text original en alemany [Original German Text] |
|
Traducció al català [Catalan Translation] |
|
1 |
Coro |
1 |
Koor [S, A, T, B] |
| |
Tromba I-III, Timpani, Corno I/II, Flauto traverso I/II, Oboe I/II, Violino I/II, Viola, Continuo |
| |
Chor der Winde:
Zerreißet, zersprenget, zertrümmert die Gruft,
Die unserm Wüten Grenze gibt!
Durchbrechet die Luft,
Dass selber die Sonne zur Finsternis werde,
Durchschneidet die Fluten, durchwühlet die Erde,
Dass sich der Himmel selbst betrübt! |
|
Koor van de winden:
Verscheur, blaas op, vernietig de groeve
die ons woeden opgesloten houdt!
Doorklief de lucht
zodat de zon zelf duisternis wordt,
doorsnij de wateren, doorwoel de aarde
zodat de hemel zelf bedroefd wordt! |
| |
|
|
|
|
2 |
Recitativo B |
2 |
Recitatief [Bas] |
| |
Tromba I-III, Timpani, Corno I/II, Flauto traverso I/II, Oboe I/II, Violino I/II, Viola, Continuo |
| |
Aeolus:
Ja! ja!
Die Stunden sind nunmehro nah,
Dass ich euch treuen Untertanen
Den Weg aus eurer Einsamkeit
Nach bald geschlossner Sommerszeit
Zur Freiheit werde bahnen.
Ich geb euch Macht,
Vom Abend bis zum Morgen,
Vom Mittag bis zur Mitternacht
Mit eurer Wut zu rasen,
Die Blumen, Blätter, Klee
Mit Kälte, Frost und Schnee
Entsetzlich anzublasen.
Ich geb euch Macht,
Die Zedern umzuschmeißen
Und Bergegipfel aufzureißen.
Ich geb euch Macht,
Die ungestümen Meeresfluten
Durch euren Nachdruck zu erhöhn,
Dass das Gestirne wird vermuten,
Ihr Feuer soll durch euch erlöschend untergehn. |
|
Aeolus:
Ja! Ja!
De uren zijn nabij
dat ik voor jullie, trouwe onderdanen,
de weg vanuit jullie eenzaamheid
naar de vrijheid zal banen
na de zomertijd die bijna afgelopen is.
Ik geef jullie de macht
om van de avond tot de morgen,
van de middag tot middernacht
met jullie woede te razen,
om tegen de bloemen, bladeren, klaver,
vreselijk tekeer te gaan
met kou, vorst en sneeuw.
Ik geef jullie de macht
om de ceders omver te smijten
en bergtoppen open te scheuren.
Ik geef jullie de macht
om de onstuimige zeeën
met jullie kracht omhoog te duwen,
zodat de sterren vrezen
dat hun vuur door jullie zal uitdoven en ondergaan. |
| |
|
|
|
|
3 |
Aria B |
3 |
Aria [Bas] |
| |
Violino I/II, Viola, Continuo |
|
|
| |
Aeolus:
Wie will ich lustig lachen,
Wenn alles durcheinandergeht,
Wenn selbst der Fels nicht sicher steht,
Und wenn die Dächer krachen,
So will ich lustig lachen! |
|
Aeolus:
Wat zal ik vrolijk lachen
als alles door elkaar raakt,
als zelfs de rots niet meer stevig staat,
en als de daken kraken,
dan zal ik vrolijk lachen! |
| |
|
|
|
|
4 |
Recitativo T |
4 |
Recitatief [Tenor] |
| |
Continuo |
|
|
| |
Zephyrus:
Gefürcht'ter Aeolus,
Dem ich im Schoße sonsten liege
Und deine Ruh vergnüge,
Lass deinen harten Schluss
Mich doch nicht allzufrüh erschrecken;
Verziehe, lass in dir,
Aus Gunst zu mir,
Ein Mitleid noch erwecken! |
|
Zephyrus:
Gevreesde Aeolus,
in wiens schoot ik anders altijd lig,
genietend van jouw rust,
laat je harde besluit
mij toch niet al te vroeg opschrikken;
wacht toch nog even, laat
uit genade jegens mij
nog medelijden bij je opkomen! |
| |
|
|
|
|
5 |
Aria T |
5 |
Aria [Tenor] |
| |
Viola, Viola da gamba, Continuo |
|
|
| |
Zephyrus:
Frische Schatten, meine Freude,
Sehet, wie ich schmerzlich scheide,
Kommt, bedauert meine Schmach!
Windet euch, verwaisten Zweige,
Ach! ich schweige,
Sehet mir nur jammernd nach! |
|
Zephyrus:
Frisse schaduwen, mijn vreugde,
kijk hoe smartelijk ik vertrek,
kom, betreur mijn smaad!
Kronkel, verweesde takken,
ach, ik zwijg,
kijk mij alleen maar jammerend na! |
| |
|
|
|
|
6 |
Recitativo B |
6 |
Recitatief [Bas] |
| |
Continuo |
|
|
| |
Aeolus:
Beinahe wirst du mich bewegen.
Wie? seh ich nicht Pomona hier
Und, wo mir recht, die Pallas auch bei ihr?
Sagt, Werte, sagt, was fordert ihr von mir?
Euch ist gewiss sehr viel daran gelegen. |
|
Aeolus:
Je brengt me bijna op andere gedachten.
Wat? Zie ik hier niet Pomona
en als ik me niet vergis, ook Pallas bij haar?
Zeg, hooggewaardeerden, wat willen jullie van mij?
Het is vast erg belangrijk voor jullie. |
| |
|
|
|
|
7 |
Aria A |
7 |
Aria [Alt] |
| |
Oboe d'amore, Continuo |
|
|
| |
Pomona:
Können nicht die roten Wangen,
Womit meine Früchte prangen,
Dein ergrimmtes Herze fangen,
Ach, so sage, kannst du sehn,
Wie die Blätter von den Zweigen
Sich betrübt zur Erde beugen,
Um ihr Elend abzuneigen,
Das an ihnen soll geschehn! |
|
Pomona:
Kunnen de rode wangen
waarmee mijn vruchten pronken
jouw vertoornde hart niet betoveren,
ach, zeg dan, kun je niet zien
hoe de bladeren bedroefd
van hun takken omlaag buigen
uit afkeer van de ellende
die hun zal worden aangedaan? |
| |
|
|
|
|
8 |
Recitativo A S |
8 |
Recitatief [Alt, Sopraan] |
| |
Continuo |
|
|
| |
Pomona:
So willst du, grimmger Aeolus,
Gleich wie ein Fels und Stein
Bei meinen Bitten sein? |
|
Pomona (Alt):
Zul je dus, grimmige Aeolus,
bij mijn smeekbeden zo hard blijven
als een rots en een steen? |
| |
Pallas:
Wohlan! ich will und muss
Auch meine Seufzer wagen,
Vielleicht wird mir,
Was er, Pomona, dir
Stillschweigend abgeschlagen,
Von ihm gewährt. |
|
Pallas (Sopraan):
Komaan! Ook ik wil en moet
mijn zuchten inzetten,
misschien verleent hij mij
wat hij jou, Pomona,
stilzwijgend
heeft geweigerd. |
| |
Pallas, Pomona:
Wohl! wenn er gegen mich/dich sich gütiger erklärt. |
|
Pallas (Sopraan) / Pomona (Alt):
Heel goed,
als hij ten opzichte van mij/jou goedgunstiger is! |
| |
|
|
|
|
9 |
Aria S |
9 |
Aria [Sopraan] |
| |
Violino solo, Continuo |
|
|
| |
Pallas:
Angenehmer Zephyrus,
Dein von Bisam reicher Kuss
Und dein lauschend Kühlen
Soll auf meinen Höhen spielen.
Großer König Aeolus,
Sage doch dem Zephyrus,
Dass sein bisamreicher Kuss
Und sein lauschend Kühlen
Soll auf meinen Höhen spielen. |
|
Pallas:
Goede Zephyrus,
laat je van muskus rijke kus
en je luisterende koelte
op mijn hoogten spelen.
Grote koning Aeolus,
zeg toch tegen Zephyrus
dat zijn muskusrijke kus
en zijn luisterende koelte
op mijn hoogten moeten spelen. |
| |
|
|
|
|
10 |
Recitativo S B |
10 |
Recitatief [Sopraan, Bas] |
| |
Flauto traverso I/II, Continuo |
|
|
| |
Pallas:
Mein Aeolus,
Ach! störe nicht die Fröhlichkeiten,
Weil meiner Musen Helikon
Ein Fest, ein' angenehme Feier
Auf seinen Gipfeln angestellt. |
|
Pallas (Sopraan):
Ach, mijn Aeolus,
verstoor niet de vrolijkheid
van het feest, het aangename vieren
dat de Helikon, de berg van mijn Muzen,
op zijn toppen heeft aangericht. |
| |
Aeolus:
So sage mir,
Warum dann dir
Besonders dieser Tag so teuer,
So wert und heilig fällt?
O Nachteil und Verdruß!
Soll ich denn eines Weibes Willen
In meinem Regiment erfüllen? |
|
Aeolus (Bas):
Vertel mij dan
waarom juist deze dag
jou zo dierbaar is,
zo waardevol is en zo heil.
O ellende en narigheid,
moet ik dan in mijn rijk
de wil van een vrouw uitvoeren? |
| |
Pallas:
Mein Müller, mein August,
Der Pierinnen Freud und Lust |
|
Pallas (Sopraan):
Mijn Müller, mijn August,
vreugde en plezier van de Muzen |
| |
Aeolus:
Dein Müller, dein August! |
|
Aeolus (Bas):
Jouw Müller, jouw August! |
| |
Pallas:
Und mein geliebter Sohn, |
|
Pallas (Sopraan)
en mijn geliefde zoon |
| |
Aeolus:
Dein Müller, dein August! |
|
Aeolus (Bas):
Jouw Müller, jouw August! |
| |
Pallas:
Erlebet die vergnügten Zeiten,
Da ihm die Ewigkeit
Sein weiser Name prophezeit. |
|
Pallas (Sopraan):
beleeft nu de blijde tijden
omdat zijn wijze naam hem
de eeuwigheid voorspelt. |
| |
Aeolus:
Dein Müller! dein August!
Der Pierinnen Freud und Lust
Und dein geliebter Sohn,
Erlebet die vergnügten Zeiten,
Da ihm die Ewigkeit
Sein weiser Name prophezeit?
Wohlan! ich lasse mich bezwingen,
Euer Wunsch soll euch gelingen. |
|
Aeolus (Bas):
Jouw Müller, jouw August,
vreugde en plezier van de Muzen
en jouw geliefde zoon
beleeft nu blijde tijden
omdat zijn wijze naam hem
de eeuwigheid voorspelt?
Welnu, dan laat ik mij overhalen,
jullie wens zal worden ingewilligd. |
| |
|
|
|
|
11 |
Aria B |
11 |
Aria [Bas] |
| |
Tromba I-III, Timpani, Corno I/II, Continuo |
|
|
| |
Aeolus:
Zurücke, zurücke, geflügelten Winde,
Besänftiget euch!
Doch wehet ihr gleich,
So weht doch itzund nur gelinde! |
|
Aeolus:
Terug, terug, gevleugelde winden,
kalmeer!
En áls jullie waaien,
waai dan zachtjes! |
| |
|
|
|
|
12 |
Recitativo S A T |
12 |
Recitatief [Sopraan, Alt, Tenor] |
| |
Continuo |
|
|
| |
Pallas:
Was Lust! |
|
Pallas (Sopraan):
Wat een plezier |
| |
Pomona:
Was Freude! |
|
Pomona (Alt):
Wat een vreugde |
| |
Zephyrus:
Welch Vergnügen! |
|
Zephyrus (Tenor):
Wat een genoegen! |
| |
Alle:
Entstehet in der Brust,
Dass sich nach unsrer Lust
Die Wünsche müssen fügen. |
|
Allen (Pallas, Pomona, Zephyrus):
ontstaat er in ons hart
nu de wensen zich moeten schikken
naar wat wíj willen. |
| |
Zephyrus:
So kann ich mich bei grünen Zweigen
Noch fernerhin vergnügt bezeigen. |
|
Zephyrus (Bas):
Nu kan ik nog blij zijn
als de takken groen blijven. |
| |
Pomona:
So seh ich mein Ergötzen
An meinen reifen Schätzen. |
|
Pomona (Alt):
Nu kan ik blijven genieten
van mijn rijke schatten. |
| |
Pallas:
So richt ich in vergnügter Ruh
Meines Augusts Lustmahl zu. |
|
Pallas (Sopraan):
Nu maak ik opgewekt en kalm
het feestmaal voor mijn August klaar |
| |
Pomona, Zephyrus:
Wir sind zu deiner Fröhlichkeit
Mit gleicher Lust bereit. |
|
Pomona, Zephyrus (Alt, Tenor):
Met evenveel plezier
sluiten wij ons aan bij jouw vrolijkheid. |
| |
|
|
|
|
13 |
Aria (Duetto) A T |
13 |
Ària (Duet) [Alt, Tenor] |
| |
Flauto traverso I/II all' unisono, Continuo |
|
|
| |
Pomona:
Zweig und Äste
Zollen dir zu deinem Feste
Ihrer Gaben Überfluss. |
|
Pomona (Alt):
Tak en twijgen
schenken jou voor je feest
de overvloed van hun gaven. |
| |
Zephyrus:
Und mein Scherzen soll und muss,
Deinen August zu verehren,
Dieses Tages Lust vermehren. |
|
Zephyrus (Tenor):
En mijn gescherts moet en zal
ter ere van jouw August
het plezier van deze dag vergroten. |
| |
Pomona,Zephyrus:
Ich bringe die Früchte/mein Lispeln mit Freuden herbei,, |
|
Pomona, Zèfir:
Ik breng hier vol vreugde de vruchten / mijn gefluister |
|
Pomona,Zephyrus:
Dass alles zum Scherzen vollkommener sei. |
|
beiden: (Pomona, Zephyrus):
opdat alles nog volmaakter en plezieriger wordt.. |
| |
|
|
|
|
14 |
Recitativo S |
14 |
Recitatief [Sopraan] |
| |
Continuo |
|
|
| |
Pallas:
Ja, ja! ich lad euch selbst zu dieser Feier ein:
Erhebet euch zu meinen Spitzen,
Wo schon die Musen freudig sein
Und ganz entbrannt vor Eifer sitzen.
Auf! lasset uns, indem wir eilen,
Die Luft mit frohen Wünschen teilen! |
|
Pallas:
Ja, ja! Ik nodig jullie zelf uit voor dit feest:
stijg op naar mijn hoogten,
waar de Muzen zich al verheugen
en branden van ijver.
Kom, laten wij haastig
de lucht vullen met vrolijke wensen! |
| |
|
|
|
|
15 |
Coro |
15 |
Koor [S, A, T, B] - Pallas, Pomona, Zephyrus, Aeolus |
| |
Tromba I-III, Timpani, Corno I/II, Flauto traverso I/II, Oboe I/II, Violino I/II, Viola, Continuo |
| |
Vivat August, August vivat!
Sei beglückt, gelehrter Mann!
Dein Vergnügen müsse blühen,
Dass dein Lehren, dein Bemühen
Möge solche Pflanzen ziehen,
Womit ein Land sich einstens schmücken kann. |
|
Vivat August, August vivat!
Veel geluk, geleerde man!
Moge uw vreugde bloeien,
moge uw onderwijs, uw inspanningen
planten kweken
waarmee een land zich eens kan tooien. |
| |
|
|
|
|
-- |
Nederlandse vertaling: Ria van Hengel |
|
Contributed by Eduard van Hengel (August 2014) |
